A dlaczego NIE

Wielokrotnie zadawano mi pytanie dlaczego, będąc osobą niepełnosprawną, wybrałam żeglarstwo. Przychodzi mi na myśl tylko jedna odpowiedź. A dlaczego nie? – List Ewy Nazarowskiej

Podzielę się więc kilkoma przemyśleniami.

Przygoda i pasja nie są zarezerwowane tylko dla sprawnych.

Pragnienie przygód, dalekich podróży i rejsów zaczyna się od dzieciństwa, od pierwszej książki Juliusza Verne’a.

Kiedy kogoś z naszych bliskich, a w szczególności dziecko, dotyka niepełnosprawność , poświęcamy wszystko aby zapewnić mu rehabilitację a jednocześnie chronimy przed każdym upadkiem i wszystkim, co uważamy za niebezpieczne. Pragniemy aby zdobyło wykształcenie, w przyszłości podjęło pracę, stało się samodzielne i niezależne. Jednocześnie utwierdzamy w przekonaniu, że przygody i ryzyko są dla innych, tylko dla sprawnych. Takie postępowanie sprawia, że osoba niepełnosprawna nigdy nie będzie wiedzieć jakie są jej faktyczne możliwości.

Podobnie bywa z osobami, które uległy wypadkowi bądź chorobie w dorosłym życiu. Powszechnie panujący kult osoby wysportowanej i sprawnej fizycznie powoduje , że czują się wykluczeni z aktywnego życia skupiając całą uwagę na rehabilitacji medycznej. Kiedy nie przynosi rezultatów, często poddają się prowadząc „spokojne i nudne życie rencisty” , chyba że ktoś im pokaże , jak można inaczej.

Żegluję bo lubię oglądać morze „od środka”

Przez wiele lat uprawiałam żeglarstwo śródlądowe, potem nadszedł czas na zatoki i wody przybrzeżne, jednakże nic nie zastąpi widoku „morza od środka”, jakiego miałam okazję doświadczyć podczas ubiegłorocznego rejsu do Szwecji na jachcie „Empatia- Polska”. Nic nie zastąpi widoku horyzontu po 3600 , który czasami przesłania tylko wysoka fala. Poznałam jak wygląda morze w różnych stanach i kolorach. Wiem co to znaczy ryk fal. Wreszcie, nocne wachty, wypatrywanie mijających statków, odczyty kompasu i obliczanie pozycji, uważne słuchanie komunikatów meteorologicznych. Adrenalina. Porty, szanty w różnych językach. Sprawni żeglarze, którzy traktują nas jak równych, wiedząc co znaczy żeglowanie przy 6 0 B przez 36 godzin. Po rejsie wydawało mi się, że zdobyłam mój Mont Everest, teraz wiem, że to tylko początek wspinaczki. Żeglarstwo to fajny sposób na poznanie świata, nie tylko od lądu. Było mokro i zimno ale cudownie. Jeszcze to powtórzę. Każdy kto kocha przygody powinien choć raz zaznać jej na morzy.

Niepełnosprawność to tylko inny sposób trzymania klamki a żeglarstwo nie jest bardziej niebezpieczne niż oblodzony chodnik

Prawie wszyscy sprawni zastanawiają się się jak osoba niepełnosprawna poradzi sobie na jachcie, rzadko jednak zastanawiają się jak daje poradzi sobie na oblodzonym chodniku, czy też jak wsiądzie do samochodu gdy inny kierowca zaparkuje zbyt blisko uniemożliwiając jej otwarcie drzwi.

Żeglowanie po morzu osób z niepełnosprawnością wydaje się sprawnym czymś ekstremalnym i skrajnie niebezpiecznym. Pewnie dlatego, że najbardziej boimy się rzeczy których nie znamy lub nie umiemy sobie wyobrazić. Powszechny slogan o osobie „przykutej do wózka inwalidzkiego” kojarzy się ze średniowieczną karą za grzechy i potęguje przekonanie o niemocy osoby niepełnosprawnej. Niepełnosprawny (często mylony z chorym) wzbudza poczucie litości a zarazem zakwalifikowany zostaje do innego świata, tego gorszego, którego się panicznie boimy.

A tymczasem wózek inwalidzki nie jest karą, lecz sprzętem ułatwiającym poruszanie się. Niepełnosprawność to inny sposób przemieszczania się, inny sposób trzymania klamki, inny sposób percepcji. Gdyby poszerzyć drzwi, wybudować pochylnie, to często osoba na wózku poruszałaby się szybciej i sprawniej od osoby chodzącej, być może również na jachcie.

Tu wszyscy mają kłopoty z utrzymaniem równowagi. Neptun nie klasyfikuje ludzi pod kątem niepełnosprawności. Choroba morska nie jest bardziej uciążliwa niż dolegliwości po chemioterapii. A z moich doświadczeń wynika, że częściej doskwiera ona osobom sprawnym niż niepełnosprawnym, cóż… być ich błędnik nie jest przyzwyczajony do ciągłego „kiwania się” , jak np. to ma miejsce u osoby kulejącej.

Nie można dostosować pogody ale można dostosować jacht

Przestrzeń, sprzęty projektują osoby sprawne dla sprawnych a potem, kosztem wysokich nakładów, przystosowują je dla potrzeb niepełnosprawnych, głosząc przy okazji szczytne hasła o integracji. Tymczasem sprawność dotyczy głównie osób od 10-go do 50-go roku czyli zaledwie połowy naszego życia. Po pięćdziesiątce zaczynają nam doskwierać różne dolegliwości , jak otyłość, reumatyzm, niewydolność krążeniowa , przysłowiowe łamanie w kościach itd. Dzieci, z kolei, mają trudności pokonywaniem schodów, nie sięgają do wieszaków na ubrania czy do przycisków na domofonie lub w windzie. Brak zrozumienia potrzeb innych ludzi, to przejaw egoizmu i braku wyobraźni. Wiele jest jeszcze do zrozumienia i zrobienia. Nie dzielmy ludzi na dwa światy.

Nie można „dostosować” pogody, chociaż coraz częściej można ją przewidzieć. Można zminimalizować ryzyko. Również można przystosować jacht dla potrzeb osób z różnymi dysfunkcjami. Jacht „Empatia- Polska posiada wiele udogodnień dla osób niepełnosprawnych, jednakże nie może na nim żeglować osoba na wózku inwalidzkim. Marzy mi się polski jacht dostępny dla prawie każdego. Mają takie Holendrzy, mają Brytyjczycy, warto żebyśmy mieli i my.

Taka inwestycja zaprocentuje nie tylko w postaci dania niepełnosprawnym szansy na przeżycie przygody , ale pokaże niepełnosprawnym i sprawnym, że myślimy o nich we wszystkich aspektach. Niepełnosprawnym nie oferujemy tylko chleba , ale również igrzyska.

Niepełnosprawny nie znaczy nierozsądny

Moja przygoda z żeglarstwem zaczęła się kiedy zobaczyłam niepełnosprawnych żeglarzy z Holandii. Większość z nich była bardziej niepełnosprawna niż ja. Mieli za sobą wiele rejsów morskich i spore oświadczenia regatowe. Pomyślałam, skoro oni mogą, to dla czego nie ja? Do swoich umiejętności, podobnie jak wielu mich kolegów i koleżanek, dochodziłam małymi kroczkami. Zaczęłam od żeglarskich weekendów na wodzie, rejsów po jeziorach mazurskich, po kilku latach zdobyłam wymarzony patent. Potem zaczęłam brać udział w regatach osób niepełnosprawnych, krajowych i zagranicznych. Wreszcie wymarzony rejs po IJsslemeer i wodach przybrzeżnych Morza Północnego na dostosowanym holenderskim żaglowcu „Lutgerina”. W ubiegłym roku przyszedł czas na rejs na s/y Empatia-Polska i zmierzenie się z trudnym Bałtykiem. Zawsze załogi dobierały się w taki sposób, aby pomimo niepełnosprawności, móc wykonywać wszystkie czynności. Na rejsach turystycznych towarzyszyli nam sprawni koledzy, natomiast podczas zawodów regatowych skład załogi regulowany jest międzynarodowymi przepisami ISAF/IFDS opracowanymi tak, aby poszczególne niepełnosprawności się kompensowały.

Każdy z członków niepełnosprawnej załogi zdaje sobie sprawę ze swoich ułomności i braków. Ale wpieramy się i pomagamy sobie nawzajem. Wykonujemy pewne czynności inaczej np. na siedząco, ale to nie znaczy że gorzej czy mniej sprawnie.

Dziś wydaje mi się bardzo istotne, żeby pokazać niepełnosprawnym i sprawnym „niedowiarkom” , że żeglarstwo osób niepełnosprawnych jest możliwe. Skoro stało się dyscypliną paraolimpijską , to znaczy że można je również uprawiać w mniej ekstremalnej wersji. Nieważne jest zdobywanie nowych lądów, lecz poszukiwanie nowych horyzontów.

Nie chcemy łez wzruszenia , chcemy żyć tak jak inni, chcemy żyć z pasją

Ludzie często mówią mi , że jestem dzielną i odważną osobą. Chyba nie. Boję się wielu rzeczy; oblodzonych chodników, starości, karaluchów i Urzędu Skarbowego, ale czy to znaczy, że mogę tego unikną

. Lubię żyć z pasją. Żeglarstwo dało mi poczucie wolności i niezależności.

Chęć przygody, poznawania, świata i rywalizacji towarzyszy ludziom od zawsze, osobom niepełnosprawnym też.

Dziękuję Ci Andrzeju, że zamiast litości czy łez wzruszenia postanowiłeś zrobić coś konkretnego i zbudować jacht, na którym będziemy mogli oglądać wschody i zachody słońca od „środka morza”.

Ewa Nazarowska – żeglarz jachtowy z niepełnosprawnością ruchową

Bytom, 2 lutego 2017 r.